Quốc hữu hóa kênh đào Suez năm 1956 khiến Israel tấn công vào Ai cập

Ngày:19/11/2017  
Vào năm 1956, Quân đội Israel đã tiến vào Ai Cập và hướng tới kênh đào Suez, khởi đầu cho một cuộc khủng hoảng. Không lâu sau đó, quân Pháp và Anh cũng tham chiến, gây ra “Chiến tranh Lạnh” nghiêm trọng ở khu vực Trung Đông.

Quyết định Quốc hữu hóa kênh đào Suez của Tổng thống Ai Cập-  Gamal Abdel Nasser vào tháng 7/1956 là nguyên nhân hình thành liên minh tấn công gồm ba nước Israel-Anh-Pháp – . Căng thẳng đã kéo dài suốt một thời gian. Hai năm trước, quân đội Ai Cập đã bắt đầu gây sức ép buộc người Anh chấm dứt sự hiện diện quân sự ở kênh đào Suez (dù Hiệp ước Anh-Ai Cập 1936 lại cho phép điều đó). Lực lượng của Nasser cũng tham gia vào các trận đánh lẻ tẻ với binh sĩ Israel dọc biên giới hai nước. Còn bản thân nhà lãnh đạo Ai Cập thì chẳng hề che giấu ác cảm của mình đối với Nhà nước Do Thái.

Kênh đào Suez là con kênh giao thông nhân tạo nằm trên lãnh thổ Ai Cập, chạy dọc theo hướng Bắc-Nam đi ngang qua eo Suez tại phía Đông Bắc Ai Cập, nó nối Địa Trung Hải với Vịnh Suez, một nhánh của Biển Đỏ.

Kênh đào cung cấp 1 lối đi tắt giúp giảm đáng kể chi phí và thời gian hành trình cho những con tàu đi qua cảng Châu Âu-Châu Mỹ đến những cảng phía nam Châu Á, cảng phía Đông Châu Phi và Châu Đại Dương. Kênh được bắt đầu khởi công ngày 25 tháng 4 năm 1859 và hoàn thành vào ngày 17 tháng 11 năm 1869. Khi hoàn thành, kênh đào Suez dài 193,30 km (120,11 dặm), khúc hẹp nhất là 60 m, và độ sâu tại đó là 24 m đủ khả năng cho tàu lớn 250.000 tấn qua được.

Nhận được khí Tài và tiền của dồi giàu từ Liên xô trong thời gian đó, đồng thời cũng đang tức giận vì Mỹ không thực hiện lời hứa cấp vốn xây dựng đập Aswan trên bờ sông Nile, Nasser đã ra lệnh tịch thu và Quốc hữu hoá kênh đào Suez. Người Anh không chấp nhận động thái này nên đã tìm kiếm sự hỗ trợ của Pháp (những người tin rằng Nasser đã hỗ trợ quân nổi dậy ở các thuộc địa của Pháp tại Algeria) và Israel (đất nước đang cần chút khiêu khích để tấn công vào kẻ thù có chung biên giới với họ). Cả ba đã cùng đánh Ai Cập để chiếm lại kênh Suez. Người Israel tấn công trước, nhưng họ đã rất sốc khi quân Anh và Pháp không hỗ trợ ngay lập tức. Cuộc tấn công thay vì diễn ra với chênh lệch lực lượng áp đảo thì lại sớm sa lầy. Liên Hiệp Quốc cũng nhanh chóng thông qua một nghị quyết kêu gọi ngừng bắn.

Liên Xô khi đó bắt đầu đe dọa sẽ tiếp viện cho Ai Cập. Căng thẳng tiếp tục leo thang, và chính quyền Mỹ Eisenhower hy vọng có thể xoa dịu tình hình trước khi nó biến thành một cuộc đối đầu Xô – Mỹ. Một mặt, Eisenhower cảnh báo Liên Xô tránh xa khu vực này. Mặt khác, ông gây áp lực buộc Anh, Pháp, và Israel rút quân. Cuối cùng, ba nước này cũng đã chịu rút quân vào cuối năm 1956 – đầu năm 1957.